ตำนาน สาริมานก (Sarimanok) หรือซาริมาโนก เป็นสิ่งมีชีวิตหน้าตาเหมือน “ไก่” ถือกำเนิดเรื่องเล่าในฟิลิปปินส์ตอนใต้ ถูกยกย่องให้เป็น ตัวแทนของโชคลาภ และสื่อกลางสู่โลกวิญญาณ ส่วนข้อมูลเพิ่มเติม ศึกษาต่อด้านล่าง
ชื่อของ ตำนาน สาริมานก แปลว่าอะไร?
ตำนานสาริมานก (sá - ri - ma - nók) เป็นการรวมกันของคำว่า sari แปลว่าหลากหลาย และคำว่า manok ที่หมายถึงนก ตามบันทึกของอาณานิคมสเปนยุคแรก ก่อนที่ต่อมาคำว่ามานก จะมีความหมายว่าไก่ และปัจจุบันใช้เรียกรวมกันว่า เป็นนกหรือไก่หลากสี
ต้นกำเนิด ตำนานสาริมานก มาจากที่ไหน?
ต้นกำเนิดตำนานสาริมานก เกี่ยวข้องกับชาวมาราเนา โดยเรียกสิ่งนี้ว่านกโทเท็ม หรือ “อิโตโตโร” ซึ่งเชื่อว่าเป็นตัวแทน ไปสู่โลกของวิญญาณ โดยมีนกฝาแฝดที่เรียกว่า “อินิกาโดวา” ตามคำบอกเล่าว่า มุฮัมมัดได้พบกับไก่ตัวหนึ่ง อยู่บนสวรรค์ชั้นที่ 1 จากทั้งหมด 7 ชั้น
ไก่ตัวดังกล่าวมีขนาดใหญ่มหึมา จนหงอนของมันสามารถแตะถึงสวรรค์ชั้นที่ 2 และมีเสียงเหมือนอีกา ซึ่งสามารถปลุกได้ทุกอย่าง ยกเว้นมนุษย์ เชื่อว่าวันแห่งการฟื้นคืนชีพจะมาถึง เมื่อไก่หยุดขัน นอกจากนี้ ยังมีนิทานพื้นบ้านอีกหนึ่งเรื่อง เล่าว่า…
มีวีรบุรุษชื่อ ราชาอินทรภัทร ได้แต่งงานกับนางไม้น้ำปุตรี และมีทายาทเป็นผู้ชาย 2 คน คือ ซีน ซึ่งกลายมาเป็นฮีโร่ของชาวมาราเนา ส่วนอีกคนชื่ออันซีน กลายเป็นเทพเจ้าในพิธีกรรมต่างๆ พวกเขาทั้งสองตกลงกันว่า จะปกป้องกันและกัน จากวิญญาณร้าย โดยมีไก่ตัวผู้ที่เรียกว่า “อิโตโทโร” เป็นตัวเชื่อมโยงของพี่กับน้อง [1]
สาริมานกหน้าตาเป็นยังไง มีความสามารถอะไรบ้าง?
- นกที่งดงาม เหมือนกับไก่ตัวผู้ มีหงอนบนหัว
- กรงเล็บยาว หางยาวสยาย
- ขนผสมสีระหว่างแดง เขียว และสีทอง
- คาบปลาไว้ในปาก หรือกรงเล็บ
- ผู้พิทักษ์ผู้คน หรือปกป้องบ้านเมือง จากเรื่องชั่วร้าย
- นำทางคนตาย ไปสู่สถานที่สุดท้าย
- มีลางบอกเหตุดี โดยเฉพาะเรื่องของโชคลาภ
ที่มา: Physical Traits, Powers and Abilities [2]
ทำไม สาริมานกถึงมีปลาไว้ในปากหรือกรงเล็บ?
การตีความว่าทำไมซาริมาโนก ถึงมีปลาไว้ในปากหรือกรงเล็บ คือ ใช้เป็นสัญลักษณ์ของเครื่องบูชา ที่ชาวมาราเนานำไปถวายให้กับโลกวิญญาณ อีกทั้งยังเกี่ยวกับความอุดมสมบูรณ์ การเกษตร และความรุ่งเรือง
ทำความรู้จัก ชาวมาราเนา เป็นใคร?
ชาวมาราเนา (Maranao) หรือชาวทะเลสาบ เชื่อในเรื่องของตำนานไก่หลายสี พวกเขาอาศัยอยู่บนเกาะมินดาเนา ซึ่งเป็นเกาะทางใต้ ใหญ่เป็นอันดับ 2 ของประเทศฟิลิปปินส์ และมีผู้คนมากที่สุดเป็นอันดับ 7 ของโลก มีพื้นที่ประมาณ 135 ตารางไมล์ สูงจากน้ำทะเล 2,300 ฟุต
เป็นกลุ่มนับถือศาสนาอิสลามใหญ่สุดในประเทศ โดยพื้นที่หลักๆ ได้แก่ เมืองมาราวี เมืองลุมบาอาบาบาโอ และเมืองบายัง สืบเชื้อสายมาจาก “ชารีฟ กาบุนซวน” ผู้แนะนำศาสนาในภูมิภาคนี้ มีทรัพยากรที่โดดเด่น เช่น ปลูกข้าวในที่ราบลุ่ม มันเทศ กาแฟ และถั่วลิสง ขึ้นชื่อเรื่องการทอผ้า งานฝีมือไม้ และโลหะ [3]
โดยพวกเขามีประเพณี เพื่อฉลองการครบรอบ 1 เดือน ของวันสถาปนา Lanao del Sur ครั้งที่ 63 ซึ่งเรียกว่า Pakaradyaan O Sarimanok ประกอบด้วยการเต้นรำ ดนตรี จัดขึ้นในเดือนกรกฎาคมของทุกปี
สาริมานกมีความสำคัญทางวัฒนธรรมยังไง?
- ผ้าทอซาริมาโนก จะใช้ในงานสำคัญ วางบนร่มของสุลต่าน หรือใช้ในพิธีสำเร็จการศึกษา
- อับดุลมารี อาเซีย อิเมา เป็นศิลปินแห่งชาติฟิลิปปินส์ (ทัศนศิลป์) ที่ใช้ไก่สาริมานกเป็นลวดลายบนงานบางชิ้น
- ตราประจำมหาวิทยาลัยฟาร์อีสเทิร์น ใช้รูปสาริมานกเป็นหนึ่งในองค์ประกอบ
- สายการบินที่เปิดบริการระหว่างปี 2011-2012 ชื่อว่า Spirit of Manila Airlines ใช้สาริมานกเป็นโลโก้
- ABS-CBN เป็นเครือข่ายโทรทัศน์ฟิลิปปินส์ ที่ใช้สาริมานกเป็นสัญลักษณ์ ประจำรหัสสถานี ในปี 1993-2000 และตั้งชื่อช่องข่าวที่ออกอากาศในปี 1996-1999 ว่า Sarimanok-News Channel
- ขบวนแห่สัญชาติฟิลิปปินส์ ที่เข้าร่วมงาน Tournament of Roses Parade 1998 ในสหรัฐอเมริกา มีรูปปั้นไก่สูง 55 ฟุต และได้รับรางวัลขบวนพาเหรดที่สวยที่สุด จากต่างประเทศ
ที่มา: Cultural significance [4]
สรุป ตำนาน สาริมานก
ตำนานของไก่หลากสีซาริมาโนก ถูกเล่าถึงโดยชาวมาราเนา กลุ่มอิสลามทางใต้ของฟิลิปปินส์ ตัวหนึ่งอยู่บนโลกมนุษย์ อีกตัวอยู่ในโลกคนตาย ทำหน้าที่เป็นผู้พิทักษ์ และนำพาโชคลาภ มักปรากฏภาพในขณะที่คาบปลาไว้ในปาก ซึ่งแสดงถึงเครื่องบูชา และความสมบูรณ์
ชื่ออื่นที่ใช้เรียกไก่หลากสี มีอีกไหม?
นอกจากชื่อสาริมานก หรือซาริมาโนก ในบางพื้นที่ยังเรียกไก่นี้ด้วยชื่อเฉพาะ ยกตัวอย่างเช่น ซาริมิโน (sarimino) / นกสวรรค์ / นกยูงแห่งท้องฟ้า / ปาปาโนก (papanok) ซึ่งใช้เรียกไก่ตัวเมีย เป็นต้น
สารีมานกในตำนาน คือพญานาคหรือไม่?
สัตว์ 2 ชนิดที่ปรากฏในงานออกแบบโอกีร์ (okir) ได้แก่ นาคาหรืองูทะเล และซาริมาโนก ซึ่งไม่ใช่ตัวเดียวกัน เพราะนาคาหรือ พญานาค พบเห็นได้ทั่วไปในลวดลายที่เรียกว่า “ปาโนลอง (panolong)” ในขณะที่ซาริมาโนก มักแสดงไว้บนเสาในงานเฉลิมฉลอง
อ้างอิง
[1] Bangsamoro. (August 3, 2022). Legend of-Sarimanok. Retrieved from bangsamoro
[2] Mythlok. (2021-2024). Physical Traits, Powers and Abilities. Retrieved from mythlok
[3] Bangsamoro. (September 15, 2024). Maranao “People of the Lake”. Retrieved from bcpch.bangsamoro
[4] Wikipedia. (January 3, 2025). Cultural significance. Retrieved from en.wikipedia
